Kim jest wierzyciel hipoteczny i kto może nim zostać?

Osoby posiadające nieruchomość czy to sfinansowaną ze środków własnych, czy też kredytem bankowym mogą spotkać się z pojęciem wierzyciela hipotecznego, który swoje interesy może zabezpieczyć, poprzez ustanowienie tzw. hipoteki. Z wierzycielem hipotecznym kojarzy się przede wszystkim bank, jednak zostać nim może także osoba fizyczna i nie tylko w sytuacji, gdy mówimy o pożyczce na zakup mieszkania. Szerzej o tym kim jest wierzyciel hipoteczny i kto może nim zostać w dzisiejszym wpisie.

Kim jest wierzyciel hipoteczny?

Wierzycielem hipotecznym z definicji jest podmiot (osoba fizyczna, osoba prawna, etc.), która występuje jako jedna ze stron stosunku prawnego skutkującego powstaniem zobowiązania. Gdy weźmiemy pod uwagę zapisy Kodeksu Cywilnego, a konkretnie art. 353, zobowiązanie powstaje w chwili, gdy wierzyciel zyskuje prawo do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. Dłużnik zaś, na podstawie zawartej umowy, ma obowiązek to świadczenie spełnić.

Sytuację tę idealnie obrazuje umowa kredytowa, którą zaciągamy np. w przypadku finansowania zakupu mieszkania czy domu. Wtedy też najczęściej pojawia się właśnie określenie wierzyciel hipoteczny, którym staje się bank, poprzez dokonanie wpisu świadczącego o ustanowieniu hipoteki w księdze wieczystej finansowanej nieruchomości. Wpis taki jest niczym innym, jak “ogłoszeniem” każdemu zainteresowanemu, że na danej nieruchomości jest ustanowiony zastaw. Jest także potwierdzeniem, że bank jest wierzycielem właściciela mieszkania, lub też, jak kto woli, że właściciel mieszkania jest dłużnikiem banku. Wpis taki będzie widniał to chwili zamknięcia kredytu w całości.

Rodzaje wierzycieli w Polsce

Zacznijmy od tego, że w aktualnym stanie prawnym mamy w Polsce do czynienia z kilkoma rodzajami wierzycieli. Zaliczyć do nich możemy:

Wierzyciela hipotecznego, który – co już nieco omówiliśmy – jest przede wszystkim wierzycielem rzeczowym. Takim, który swoich roszczeń dochodzić może na określonym w umowie składniku majątkowym dłużnika. Zauważmy jednocześnie, że zaciągając kredyt hipoteczny, stajemy się właśnie dłużnikiem banku. O dłużniku nie można mówić bowiem wyłącznie w sytuacji, gdy spóźniamy się z płatnością rat, ale już od pierwszego dnia, w którym zaciągnęliśmy kredyt.

Kredyt hipoteczny. Skąd wziąć pieniądze na wkład własny?

Drugim rodzajem wierzyciela będzie wierzyciel osobisty, który może egzekwować swoją należność z całego majątku należącego do dłużnika. Może zatem “zająć” nasze wynagrodzenie, emeryturę, oszczędności, mieszkanie, samochód, słowem wszystko to, co dłużnik posiada lub do czego ma prawa.
WAŻNE! W przypadku egzekucji z majątku dłużnika pierwszeństwo zawsze będzie miał wierzyciel rzeczowy. Jeśli zatem posiadamy aktywny kredyt hipoteczny, a przeciwko nam toczy się egzekucja komornicza, to bank będzie miał pierwszeństwo. Wierzyciel osobisty będzie musiał w pierwszej kolejności dochodzić roszczeń z innego tytułu.

Kolejnym rodzajem wierzyciela jest wierzyciel alimentacyjny, czyli osoba uprawniona do otrzymywania alimentów np. od rodziców, byłego małżonka, itp. Wierzyciel alimentacyjny ma pewne przywileje i specjalne uprawnienia, polegające na tym, że należności na jego rzecz zawsze będą miały pierwszeństwo przed należnościami na rzecz wierzycieli osobistych. Dość istotną kwestią jest to, że wierzyciel alimentacyjny może być jednocześnie wierzycielem hipotecznym, ale o tym już niżej.

Kto może być wierzycielem hipotecznym?

Skoro już wiemy, kim jest wierzyciel hipoteczny, warto w kilku zdaniach opisać kto może nim zostać. Zgodnie z obowiązującym prawem, wierzycielem hipotecznym mogą być:

• Osoby fizyczne – np. wierzyciele alimentacyjny, na których rzecz zostały przez sąd zasądzone alimenty i który dokonał wszelkich formalności związanych z dokonaniem zabezpieczenia na rzecz ich spłaty, poprzez ustanowienie hipoteki.
• Banki, Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo Kredytowe oraz instytucje finansowe, które udzieliły kredytu mieszkaniowego (zabezpieczonego hipoteką).
• Przedsiębiorstwa działające w dowolnej formie prawnej, a więc zarówno spółki prawa handlowego, jak i spółki osobowe. Pewna różnica następuje jedynie w przypadku spółki cywilnej, w której o roszczenia występuje każdy ze wspólników – spółka taka nie posiada bowiem odrębnej formy prawnej.
• Organ administracji publicznej lub instytucja państwowa. Może być nim Zakład Ubezpieczeń Społecznych, urząd skarbowy, urząd gminy, etc. W tym przypadku wierzycielem hipotecznym będzie jednak Skarb Państwa. Warto zaznaczyć, że może to nastąpić zarówno poprzez zawarcie umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, jak i poprzez orzeczenie sądu lub organ administracji publicznej do tego uprawniony.

Wierzyciel hipoteczny – co trzeba zrobić, aby nim zostać?

Aby zostać wierzycielem hipotecznym, należy spełnić pewne warunki. Na wstępie zauważmy, że aby doszło do samego ustanowienia hipoteki na danej nieruchomości, muszą zajść ku temu przesłanki. Jedną z nich będzie np. zaciągnięcie kredytu zabezpieczonego hipoteką, gdzie wierzycielem hipotecznym od pierwszego dnia jest już np. bank. W tej sytuacji mówimy o tzw. hipotece umownej, określonej na podstawie umowy pomiędzy stronami. Innym rodzajem hipoteki jest hipoteka przymusowa, z którą mamy do czynienia w sytuacji, gdy sąd lub organ administracyjny dokonuje zabezpieczenia na nieruchomości w wyniku decyzji (bez zgody dłużnika).

Uprawnieniem wierzyciela hipotecznego, bez względu na to, w jakiej formie występuje, jest przede wszystkim dochodzenie roszczeń z tytułu nieruchomości, na której dokonano hipoteki. Jeśli dłużnik nie będzie spłacał swoich zobowiązań umownych, wierzyciel ma prawo do zajęcia mieszania czy domu.